Bản chất của mối quan hệ xã hội
Tiếp theo, có lẽ chúng ta nên bàn luận tiếp về Tương Giao/ Tình thân hữu: bởi vì, ngay từ đầu, bản thân Tương Giao đã là phẩm hạnh hoặc liên quan đến phẩm hạnh; và tiếp theo nó là một điều hệ trọng nhất trong cuộc sống, vì chẳng ai chọn một cuộc đời không có bạn bè mặc dù anh ta có thể có tất cả những điều tốt đẹp khác trên thế giới: và trên thực tế, những người giàu hoặc có quyền lực và ảnh hưởng lại thường được biết đến là những kẻ đặc biệt cần bạn bè: bởi có thể dùng sự thịnh vượng đó vào việc gì nếu người ta bị tước đoạt đi nghĩa cử tốt đẹp, thường hướng đến bạn bè của họ và qua đó hành động trở nên đáng khen ngợi nhất? Hoặc làm cách nào người ta có thể bảo vệ và gìn giữ sự thịnh vượng mà không nhờ bạn bè? Bởi vì khối tài sản càng lớn thì càng tiềm tàng nhiều mối nguy hiểm: trong cảnh nghèo đói và tất cả những nghịch cảnh khác, con người nghĩ rằng bạn bè là nơi trú ẩn duy nhất của họ. Hơn nữa, Tương Giao giúp người trẻ tránh khỏi sai lầm; đối với người già, Tương Giao liên quan đến sự quan tâm và những thiếu sót trong hành động vì tuổi già sức yếu khiến họ dễ mắc phải; và với những người đang ở thời kỳ đỉnh cao, Tương Giao liên quan đến những việc làm cao quý (“Hai người cùng nhau đi”, Homer nói, bạn có thể nhớ lại), vì khi ấy họ dễ dàng hơn trong việc đưa ra kế hoạch và thực hiện chúng.
Một lần nữa, điều này có vẻ như được Tự Nhiên gieo sẵn vào đầu chúng ta: ví dụ như, từ cha mẹ sang con cái và ngược lại (không chỉ ở loài người, mà cả ở chim và hầu hết các loài động vật cũng thế), ở cả những người cùng một bộ lạc đối với nhau, và đặc biệt ở những người cùng quốc gia; vì lý do nào đó, chúng ta khen ngợi những người yêu thương bạn bè của họ: và người ta có thể thấy trong khi du lịch, con người ta gần gũi về thân tộc và thân thiện với nhau đến mức nào.
Hơn nữa, Tương Giao dường như cũng gắn kết các Xã Hội và các nhà lập pháp dường như quan tâm tới điều đó còn hơn cả Công Chính. Ý tôi là, Đồng Thuận có phần nào đó giống như Tương Giao, và đây chắc chắn là điều mà người ta nhắm đến còn việc kéo bè kết phái thì đặc biệt bị loại bỏ như một điều có hại.Một lần nữa, khi mọi người là bạn bè, người ta không cần đến Công Chính; nhưng, mặt khác, dù rằng họ công chính, họ vẫn cần đến Tương Giao như một sự bổ sung, và hình thức đích thực nhất của công chính thực được xem là có tính chất của tình hữu nghị.Cuối cùng, Tương Giao không chỉ là một điều cần thiết mà còn là điều rất đáng trân trọng: vì chúng ta ca ngợi những người thích bạn bè, và việc có nhiều bạn bè được coi là vấn đề liên quan đến uy tín của một người; một số đi xa hơn và cho rằng “người tốt” thì cũng là “người bạn”.
Tuy nhiên, những điểm gây tranh cãi về vấn đề này không phải là ít: một số người cho rằng đó là một sự tương đồng, và những người giống nhau sẽ là bạn bè của nhau: từ đó có những câu nói phổ biến, “Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”, “Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã” hay tương tự như vậy. Những người khác, ngược lại, nói rằng tất cả những điều đó đều xuất hiện dưới câu châm ngôn, “con gà tức nhau tiếng gáy”.
Một lần nữa, một số người đào sâu những truy vấn của họ về các vấn đề này và lý giải một cách lý tính, như Euripides đã nói, “Trái Đất bị hạn hán tàn phá nên rất thích mưa, Và thiên đường vĩ đại, tràn ngập mưa, Nên Người thích đổ mưa rào trên Trái Đất.” Heraclitus, một lần nữa, khẳng định rằng: “Sự tương phản đôi khi là phù hợp, và rằng sự hòa hợp tốt đẹp nhất nảy sinh từ những âm điệu khác biệt, và tất cả mọi thứ đều tồn tại nhờ nguyên tắc đối kháng.” Empedocles, cùng với những người khác, trực tiếp phản đối những điều này, khẳng định rằng: “Những gì giống nhau thì sẽ hướng đến nhau”.
Những vấn đề vật lý này, chúng ta sẽ tạm gác lại, vì chúng không xa lạ với cuộc truy vấn hiện tại; và chúng ta sẽ xem xét thế nào là phù hợp với con người và quan tâm đến các tính cách và cảm xúc đạo đức: ví dụ: “Tương Giao có nảy sinh giữa tất cả mọi người mà không có sự phân biệt, hay những người xấu không thể làm bạn?” và “Chỉ có một loại Tương Giao thôi, hay có một vài loại?” bởi vì những người đưa ra ý kiến rằng chỉ có một Tương Giao chứa trong đó nhiều mức độ dựa vào một dẫn chứng không đầy đủ; bởi vì nhiều thứ khác biệt về chủng loại vẫn có những sự phân chia về mức độ (chúng ta đã nói về điểm này trước đây).
(Còn tiếp)
