Mâu thuẫn giữa giới chủ và người lao động
Nhưng cũng dễ nhận thấy là những quan điểm đối nghịch cũng có điểm đúng của họ vì hai từ ngữ người lao động và sự lệ thuộc được dùng theo hai nghĩa khác nhau. Người lao động hay sự lệ thuộc có thể do bản tính hoặc luật lệ quy định.
Luật lệ mà tôi muốn nói ở đây có tính chất quy ước hơn là một đạo luật – người chiến thắng có quyền chiếm hữu của cải và cả con người của phe chiến bại làm tài sản. Nhưng nhiều luật gia không đồng ý với cái quyền này, và nhiều nhà hùng biện đã cáo buộc là quyền này vi phạm luật tự nhiên: họ ghê tởm cái quan điểm cho rằng vì một kẻ có sức mạnh thể chất hơn người và sử dụng bạo lực đè nén người khác thì những người đó trở thành người lao động hay vật sở hữu của kẻ có sức mạnh.
Ngay cả giữa các triết gia cũng có quan điểm khác nhau. Nguồn gốc của sự tranh luận, và lý do của quan điểm xâm lấn địa hạt của người khác hoặc xâm lược lãnh thổ nước khác, là lập luận cho rằng: đức hạnh, khi được trang bị phương tiện, thực sự có năng lực (năng lượng) rất lớn để thực hiện sức mạnh, và năng lực lớn lao đó chỉ có thể xuất hiện khi có một sự xuất sắc trổi vượt của một loại nào đó, năng lực dường như hàm ý đức hạnh.
Cho nên, sự tranh cãi, rút cục lại, chỉ là sự tranh cãi về [thế nào là] sự công bình [công chính/ công bằng/ công lý] (một bên đồng hoá công bình với lòng tốt (thiện ý), bên kia đồng hoá công bình chỉ với quy tắc của kẻ [có sức] mạnh hơn). Nếu tách rời hai quan điểm này ra, thì cả hai đều không có đủ sức lực và lý lẽ để đứng vững trước quan điểm: kẻ ưu việt về đức hạnh mới xứng đáng là người đặt quy tắc, là người quản lý. Những kẻ khác mà vẫn còn bám giữ một cách đơn giản vào nguyên tắc của công bình ( vì luật lệ và phong tục [tục lệ, lề thói] là dạng thức của sự công bình) lại cho rằng sự lệ thuộc mà phù hợp với lề thói của chiến tranh [hoặc đấu tranh] thì công chính bởi luật. Nhưng khi lập luận như vậy, họ cũng đã tự phủ nhận ngay điều đó, vì nếu lý do gây chiến là một lý do không chính đáng thì sao? Còn nữa, chẳng có ai lại nói rằng một người là người lao động khi người đó không đáng làm người lao động. Vì nếu lập luận như vậy thì những người đứng vào hàng cao quý nhất sẽ là người lao động và là con của người lao động nếu họ hoặc cha mẹ của họ chẳng may bị bắt giữ và bị bán đi. Vì lý do đó người Hellenes không thích gọi mình là người lao động, mà giới hạn thuật ngữ với từ “mọi rợ.” Tuy nhiên, thật ra khi dùng từ ngữ như vậy, họ cũng chỉ đó là những người lao động tự nhiên (tự bản tính) như ta vừa bàn đến. Bởi phải thừa nhận rằng một số là người lao động bất kể nơi đâu, số khác thì dù ở đâu chăng nữa vẫn cao quý. Người Hellenes đánh giá bản thân cao quý ở mọi nơi không chỉ ở trong nước của họ, nhưng họ cho rằng tính cao quý của rợ thì chỉ ở trong nước rợ; như vậy, hàm ý rằng có hai loại của sự tự do và cao quý: tương đối và tuyệt đối. Như Helen trong vở kịch Theodectes nói: “Kẻ nào dám gọi ta là người lao động, khi ta cũng do thần thánh sinh ra?”
Khi dùng những từ như vậy, người ta đang dùng một tiêu chuẩn để phân biệt giữa lệ thuộc và tự do, giữa dòng dõi hèn mọn và cao quý dựa trên nguyên lý của điều tốt lành và điều xấu xa (thiện và ác). Họ nghĩ rằng cũng giống như người do người sinh ra và thú do thú sinh ra, thì người tốt cũng do người tốt sinh ra. Tuy điều đó là do thiên nhiên sắp xếp, mặc dầu tự nhiên có ý định làm vậy, nhưng không thể luôn luôn trọn vẹn. Sự khác biệt của các quan điểm, như vậy, là có cơ sở, và không phải là ai cũng là người lao động hay người tự do vì bản tính định như vậy. Và trong đó cũng có một số trường hợp trong đó có một sự khác biệt (về tính ưu tú) rõ ràng giữa hai tầng lớp; trường hợp này trao sự thiết thực và đúng đắn khi một người làm người lao động lệ thuộc còn người kia là người chủ quản lý: một người tuân theo, người kia thực hiện thẩm quyền và quyền lực mà tự nhiên có ý định trao cho anh. Người chủ làm không đúng chức năng của mình sẽ gây ra thiệt hại cho cả chủ lẫn tớ. Vì quyền lợi của bộ phận và toàn thể, của thể xác và tinh thần là giống nhau; và người lao động, được xem là một phần của người chủ, một cuộc sống nhưng [các] phần cấu trúc thể xác tách biệt.Do đó, ở nơi nào mối quan hệ giữa chủ nhân và người lao động là quan hệ tự bản tính, thì họ có quan hệ thân thiết và cùng quyền lợi; ngược lại, nếu mối quan hệ này chỉ đơn thuần đặt trên sức mạnh và luật lệ thì đó là mối quan hệ thù nghịch và mâu thuẫn quyền lợi.
(Còn tiếp)
