Đức tính của người chủ
Nhà quản lý nên sở hữu bốn phẩm cách trong quan hệ với tài sản.
Đầu tiên, anh có thể giành được tài sản, và có thể gìn giữ tài sản; nếu không thể thực hiện được điều đó, anh sẽ không có mối lợi nào trong việc nắm giữ tài sản, mà khi đó anh ở trong trường hợp của việc “hứng nước bằng rây”, hay theo câu tục ngữ xưa, anh là “cái lọ thủng đáy”.
Tiếp theo, anh có thể sắp đặt tài sản của anh một cách đúng đắn và sử dụng chúng một cách hợp lý; Bởi vì những mục đích này mà chúng ta mong muốn có tài sản. Các loại đa dạng của tài sản nên được phân biệt, và những tài sản mang tính sản xuất nên có số lượng nhiều hơn là những tài sản phi sản xuất, và nguồn thu nhập nên được phân phối sao tất cả tài sản không thể rơi vào rủi ro ở cùng một thời điểm. Để có thể duy trì thịnh vượng, tốt nhất là làm theo hệ thống của cả Per và Laco. Hệ thống kinh tế của Atti cũng hữu ích; bởi họ bán sản phẩn của họ và mua hàng hóa họ cần, và do đó không cần đến nhà kho trong những sự thiết lập nhỏ hơn.
Hệ thống Per là rằng mọi thứ nên được sắp xếp có trật tự và người chủ nên đích thân quản lý, chăm nom mọi thứ, như Dio nói với Dionysius; bởi không ai coi sóc tài sản của người khác tốt như anh tự mình làm, vậy nên, một người nên đích thân tham dự vào mọi việc nhiều nhất có thể. Những lời nói của người Persian và Libyan có lẽ không sai; nhóm trước, khi được hỏi điều gì là thứ tốt nhất để vỗ béo một con ngựa, họ đáp lại: Đôi mắt của người chủ; trong khi nhóm sau, khi được hỏi loại phân bón nào tốt nhất, đáp lại: Dấu chân của chủ đất.
Vài việc nên được tham gia bởi người chủ, số khác bởi vợ anh ta, theo phạm vi đặt định cho từng người trong sự quản lý gia đình. VIệc kiểm tra chỉ cần thực hiện thỉnh thoảng, một cách ngẫu nhiên trong những cơ sở nhỏ, nhưng nên thường xuyên nơi cơ sở kinh doanh có sử dụng người đốc công. Bởi sự noi gương hoàn hảo là không thể trừ phi một tấm gương tốt được đặt ra, đặc biệt khi trách nhiệm và sự tin tưởng được giao phó cho người khác; bởi trừ phi người chủ cẩn thận kỹ lưỡng, người giám thị của anh mới trở nên chu đáo. Và bởi là tốt cho sự hình thành tính cách và hữu ích trong việc chú ý tới quản lý, người chủ nên thức dậy sớm hơn người lao động của họ và ra về nghỉ ngơi muộn hơn, và một ngôi nhà [văn phòng hoặc nhà xưởng] không bao giờ được để ngỏ không được bảo vệ hơn là so với một thành phố, và khi nào bất cứ thứ gì cần làm, việc đó không nên được để dang dở, cho dù là vào thời điểm ban ngày hay ban đêm. Đây là dịp khi một người chủ nên dậy trong lúc vẫn còn đang đêm khuya; bởi điều này khiến một người trở lên mạnh khỏe và thịnh vượng cũng như thông thái.
Đối với những tài sản nhỏ, hệ thống Attic trong việc sử dụng sản phẩm là một hệ thống hữu ích; nhưng đối với những tài sản lớn, một sự phân biệt được tạo giữa chi phí hàng năm và hằng tháng, tương tự giữa đồ đạc, vật dụng dùng hằng ngày và dùng vào những dịp đặc biệt, những vấn đề này phải được giao phó cho những quản gia. Thêm nữa, một sự kiểm tra định kỳ nên được thiết lập, để xác định điều gì đã có sẵn và điều gì đang thiếu.
Ngôi nhà nên được sắp đặt cả để quan sát những tài sản ( cả sản phẩm của đất đai, quần áo, gia nhân, khách khứa) lẫn cho sức khỏe và tình trạng thỏa mái, hạnh phúc của người sống trong nhà. Bằng từ tài sản tôi có ý muốn nói sự cân nhắc điều gì là phù hợp cho sản phẩm và quần áo, và trong trường hợp của sản phẩm, điều gì là phù hợp cho sản phẩm khô và điều gì cho sản phẩm ẩm ướt, và giữa những sở hữu khác điều gì là phù hợp cho tài sản cho dù là động vật hay là vật vô tri, cho người lao động và đối tác, phụ nữ và đàn ông, cho người khách lạ và người quen. Với một quang cảnh hạnh phúc và mạnh khỏe, ngôi nhà nên khô thoáng vào mùa hè và nhiều nắng vào mùa đông. Điều này được đảm bảo tốt nhất nếu mặt tiền nhà đối diện với hướng Bắc và không rộng như chiều dài của ngôi nhà. Trong những nhà máy rộng lớn, một người không được dùng cho những mục đích khác dường nhưu hữu ích để sử dụng như một người gác cổng để bảo vệ an toàn những thứ được mang vào trong và ra ngoài ngôi nhà. Nhằm tới việc sẵn sàng sử dụng các vật dụng trong nhà, phương pháp người Laco là một ví dụ tốt; để mọi thứ nên ở vị trí thích hợp của nó và sẵn sàng để được sử dụng mà không mất nhiều thời gian tìm kiếm.
(Còn tiếp)
