Category Archives: Luật và đời sống

Nếu tạo hóa sanh ra loài người ta, ai nấy sanh hoạt, tự dưỡng lấy thân, như thể nhiều loài động vật khác, không có quần tụ, đoàn kết thành ra dân tộc, thành ra xã hội, không có người nọ giao thiệp với người kia, thời không làm gì có pháp luật, bởi vì pháp luật là phép tắc lập ra cốt chỉ để cho người ta,- trong sự giao thiệp với nhau, như là nhân dân đi lại buôn bán hay là lo liệu việc này việc nọ với nhau, như là dân giao thiệp với quan, quan giao thiệp với dân, – làm thế nào mà vừa giữ gìn quyền lợi cho từng người một và vừa gìn giữ công lợi cả dân tộc, cả quốc gia, xã hội, cho khỏi người nọ hại người kia, khỏi dân hại quốc gia xã hội hay là chánh phủ cùng quan lại hại chúng dân.

Thế cho nên nói tóm lại là: hễ đã quần tụ đoàn kết thành dân tộc, quốc gia, xã hội, thì phải có pháp luật mà giữ cho quốc dân ai ai cũng được tư do an cư lạc nghiệp và quốc gia xã hội được cường thạnh, vinh hiển.

Bởi vì những lẽ ấy cho nên những người không có chuyên môn học pháp luật, cũng nên suy xét, nghiên cứu cho biết đại ý qui củ pháp luật là những thể nào, để mà: một là biết giữ quyền tự do và tư lợi của mình cho người khác không xâm phạm đến được; hai là biết giữ mình không xâm phạm, không hại đến quyền tự do và tư lợi người khác; ba là xem xét pháp luật trong quốc gia, luật nào lợi, luật nào hại chúng dân, và nên cải sửa thế nào cho đặng ích lợi quốc dân, xã hội.

Bởi thế cho nên hễ nước nào chúng dân có chăm xem xét những việc lợi hại quốc gia, có biết pháp luật mà gìn giữ quyền tự do cùng mọi quyền của quốc dân thì quốc gia mới cường thạnh, nhơn dân mới chóng tiến bộ, chóng văn minh.