Tự chủ

Tiếp theo chúng ta hãy nói về Hoàn toàn t ự c h ủ (Điều độ/ Tiết độ), một điều nắm giữ điểm tiếp theo đối với Can Đảm, bởi vì hai điều này là Đức hạnh của phần Phi Lý của Tâm Hồn. Nó là một trạng thái Trung đạo liên quan tới Vui thú, chúng ta đã bàn ở trước (liên quan tới Khổ Đau ở mức độ thấp hơn và ở một cách thức khác); Buông thả rõ ràng có cùng phạm vi; điều tiếp theo là cần xác định các loại Vui thú. Hãy hiểu Vui thú được chia làm vui thú thể xác và vui thú tinh thần; ví dụ về vui thú tinh thần là tình yêu danh dự hoặc tình yêu học tập, rõ ràng là mỗi người có được khoái lại từ hai đối tượng này, thể xác anh ta không bị ảnh hưởng mà chỉ có tâm trí của anh ta thôi. Con người không được xem là Tự Chủ hay buông thả khi xem xét tới vui thú kiểu này, hoặc thậm chí cả khi xem xét bất kỳ vui thú không liên quan tới thể xác nào; ví dụ những người yêu thích kể truyện dài, và nhạt nhẽo, và dành cả ngày nói về những thứ tầm thường, chúng ta gọi là tán gẫu nhưng không gọi buông thả, và tương tự với những kẻ đau đớn vì mất tiền hoặc mất bạn bè.

 Vui thú mang tính thể xác là nội hàm của Hoàn Toàn Tự Chủ, nhưng thậm chí không phải tất cả chúng: bởi, những người tìm kiếm vui thú qua những vật được cảm nhận bởi Thị giác, ví dụ như màu sắc, hình dáng, tranh vẽ, thì không được gọi là Tự Chủ hay Buông thả; thế nhưng có thể một người có thể có được vui thú ngay cả ở những đối tượng như vậy một cách hoặc hợp lý như anh nên, hoặc vượt quá, hoặc thiếu hụt.

 Và tương tự các đối tượng được cảm nhận với Thính giác; không ai áp dụng khái niệm Tự Chủ đối với những người cảm thấy vui thú một cách quá mức đối với âm nhạc hoặc diễn kịch, hoặc đối với những người làm những việc họ nên tiết chế. Và cũng không áp dụng những cái tên này với những người vui thú của họ đến từ Khứu giác, ngoại trừ một cách ngẫu nhiên: ý tôi là, chúng ta không nói một người không có Tự Chủ bởi vì họ tìm kiếm vui thú từ mùi hoa quả, hoặc hương trầm, mà đúng hơn là khi họ tìm kiếm vui thú từ mùi của món ăn ngon hoặc nước hoa; bởi vì người buông thả vui thú ở trong đó, bởi vì những thứ này  kêu gợi trong tâm trí họ các đối tượng của ham muốn. bạn có thể cũng thấy những người khác có được vui thú từ mùi đồ ăn khi họ đói: nhưng có vui thú từ những điều này đánh dấu phẩm cấp của người không có Tự Chủ bởi vì chúng là những đối tượng ham muốn của anh ta.

 Thậm chí cả những thú vật cũng có được vui thú từ chính những giác quan này, ngoại trừ ngẫu nhiên. Ý tôi là, không phải mùi của thịt thỏ mà là việc ăn nó mới là điều chó có được vui thú, nhưng mùi chứng tỏ thịt thỏ có ở đó. Hoặc tương tự, không phải tiếng rống của con bò mà là việc ăn thịt nó mới khiến con sư tử thích thú; nhưng vì việc ở gần con mồi được con sư tử nhận thức được bằng tiếng rống, và do đó có vẻ như nó có khoái cảm từ việc này. Tương tự, nó không hề có vui thú chỉ bằng việc nhìn hoặc tìm thấy một con dê hay nai, mà trong việc ăn thịt chúng ở tương lai gần. Thói quen của Tự Chủ và toàn bộ sự thiếu vắng sự tự chủ do đó có nội hàm là vui thú mà súc vật cũng chia sẻ, bởi vì lý do này chúng hoàn toàn là đê tiện và hung tàn: chúng là Sờ và Nếm. Nhưng thậm chí đối với Nếm con người cũng chẳng mảy may hoặc sử dụng rất ít; vì Nếm liên quan tới phân biệt vị; điều con người làm, trong thực tế, là nếm chất lượng của rượu hoặc nước sốt khi làm các món ăn. Nhưng con người hiếm khi có được vui thú trong những điều này, ít nhất là những người thiếu vắng Tự Chủ không có, nhưng chỉ trong sự thích thú thực sự xuất hiện hoàn toàn từ Xúc giác, trong việc ăn hoặc uống, hoặc ở những ham muốn tục tĩu hơn. Những minh chứng cho ham muốn đã được biểu hiện bởi một kẻ tham lam vô cùng, “rằng cổ họng của hắn ta dài hơn cả cổ họng của cần cẩu,” hàm ý rằng vui thú của hắn tới từ Xúc giác. [1118b] Giác quan này mà buông thả liên hệ tới là phổ biến nhất trong toàn bộ giác quan, và Buông thả có vẻ chính đáng là điều sỉ nhục, bởi vì nó gán với chúng ta không phải như con người mà như động vật. Thực vậy, thật là ngu độn khi có được vui thú từ những thứ như vậy và thích thú chúng hơn hết thảy; bởi những điều vui thú đáng được tôn tôn trọng nhất tới từ xúc giác đã bị đặt sang một bên; những vui thú của việc chạm hầu hết tự do đã được loại bỏ, ví dụ, xuất hiện trong luyện tập thể thao bởi việc cọ xát và hơi nóng: bởi vì đặc tính cái chạm của một người thiếu vắng sự Tự Chủ không ảnh hưởng toàn bộ cơ thể mà chỉ ở một số bộ phận nhất định mà thôi .

(Còn tiếp)

Các phần

image_pdfimage_print

Trả lời

Điện thoại
Messenger
Zalo
Facebook
Liên hệ